КАЛИТ (Ҳикоя)

Таксидан тушар экан Ҳабибуллоҳ йўл ҳақини тўлаб бўлгач, чўнтагига қўл солдию, юраги “шув” этди: уйининг калити қани?
“Э Худо, калитим қаерда қолди экан?”
Шошиб костюмининг ҳамма ёғини ағдар-тўнтар қилди, хамёнини титкилади: учта минг сўмлик мунғайиб турибдию, калит йўқ.
“Калитни қаерда қолдирдим? Бугун қаерларда бўлдим? Университетда... Маърузалар... Хўш...  Кутубхонага... Кейин талабалар ётоқхонасига бордим. Ётоқхонадаги маънавият хонасида ўтирдим. Ҳа! Ўшанда чўнтагимдан калитни олиб ўйнаб ўтирдим, хаёл билан қолдириб чиқибман!”
Шундай ўйлашга ўйладию, яна кўнглига ғулғула кирди: “Балки ётоқхонада қолмагандир? Кўча-кўйда тушиб қолган бўлса-я? Эҳ, шу калитнинг шеригини ясатиб қўймаган эканман-да!”
Негадир жаҳли чиқиб кетди. Кимгадир бақиргиси, ниманидир тепгиси келиб кетди.
“Ўзинг кечир, Худойим... Нега калитни унутдим экан-а? Бугун дарсда анчагина такаббурлик қилдим. Ҳаммани лол қолдирганимдан хурсанд бўлгандим. Шунга, Худойим, бандамнинг нафсини синдирай деб калитимни унуттирдингми?”
Ҳаво совуб борарди. Аввалига унча сезилмаётган изғирин Ҳабибуллоҳнинг суякларига ҳам кирди. Бирдан хўрлиги келиб кетди: “Нима қиламан? Ётоқхонадаги қайси курсдошимга қўнғироқ қилсам экан? Азаматга боғлансамми? Телефоним ҳам қарзга кириб ётибди... Текин хабарлар ҳам тугаб бўлган...”
Шу топда Ҳабибуллоҳнинг ҳеч қаерга боргиса келмасди. Азабройи чарчаганидан уйга кириб, “таппа” ташлаб ухлайман деган катта иштиёғи бор эди.  Ўзини бутун оламда ёлғиз сезди.
“Калитни топишим керак...”
Ўзига ўзи шундай дер эдию, аммо кўнгли хотиржам эди. Қайсидир туйғу билан калит талабалар ётоқхонасида қолганига, ўша ерда қоровулнинг қўлида турганига шубҳа қилмас эди.
“Хўш... автобусга чиқиб, метрога қадар етиб бораман... Кейин метродан талабалар ётоқхонасига... Калитни олдим дейлик... Яна метрога минг сўм... Аммо уйимга қадар яна битта транспорт керак. Пулим тугаб қоляптию... Ҳаво изиллаб боряпти. Пиёда келаман десам, бир соат  йўл босишим керак. Шамоллаб қоламан-ку...”
Узоқдан чироқ кўринди: улов! Тўхтатди.
...Метро тепасидаги дўконлардан бирига кирди. Сотувчи табассум билан келинг деди.
–Акажон, узр... Телефонингиздан фойдалансам бўладими? Ўзимда чиқиш имкони йўқ эди...
Сотувчи Ҳабибуллоҳга ҳайрон қаради, юзидаги табассум ўринини қандайдир менсимаслик ифодаси эгаллади, кейин унинг костюм-шими, бўйинбоғига синчиклаб назар солди-да: “Майли”, – деб телефонини узатди.
Ҳабибуллоҳ курсдошлари ичида ишонгани – Азаматнинг рақамини терди. Ҳадеганда жавоб бўлмади. Ниҳоят уйқусираган товуш келди:
–Ало...
–Ассалому алайкум, Азамат...
–Салом...
–Кечиринг... Калитим...
–Ҳа... маънавият хонасида қолиб кетибди. Ҳозир қоровулда.
–Азамат, метродан боряпман... Метрога олиб кела олмайсизми? Мен чиқиб ўтирмасдим, малол келмаса агар... – Ҳабибуллоҳ пулим кам, метродан чиқсам кейин қайтишимга қолмайди дея олмади. У ёқдан овоз келди:
–Ммм... малол келади-да...
Ҳабибуллоҳни ток ургандек бўлди:
–Хўп, хўп.. Раҳмат, Азамат, – телефонни сотувчига узатди. – Ака, тўлови қанча бўлади?
“Беш юз сўм берсам бўлармикин? Ўзи икки минг сўмим қолган.. Метрода бориб олсам...”
–Йўқ, шарт эмас, – сотувчи шундай деб телефонни олиб стол устига қўйди.
–Раҳмат, ака, раҳмат.
Ташқарига чиққанида совуқнинг тиғи ўткирлашгани сезилди. Бу тиғ томирларигача қадалди.
...Метро.
“Азамат... Азамат... Калитни олиб келасан деб ўйлабман... Малол келади дедими... Нега метрога келтириб бер дедим ўзим... Авваллари ҳеч бир илтимосимни рад қилмаган-ку... Аллоҳим, ўзинг кечир мени... У менинг илтимосимни рад этгани учун ўзинг уни ёрлақа...”
...Калит, ҳайтовур, қоровулда экан. Афсуски, ётоқхонанинг биринчи қаватида қоровул аёлдан бўлак ҳеч ким кўринмади. Агар кўринса, Ҳабибуллоҳ қарз сўрамоқчи эди.
Кўчага чиқди. Соатига қаради: ҳув, кечки ўн бир бўляпти... Йўлда қатнов кам. Совуқ унинг бутун вужудини қамраб олди.
“Метрога борайми? Кейин пиёда борсам... икки ярим соат кетса керак... Югураман... Сал исирдим...”
Метродан чиқди.
Ўйлаб қўйганидек, югурди... Минг метрлар югургач, нафаси тиқилди, терламади ҳам, исимади ҳам. Ўзи бундан ҳайрон бўлди, чопишдан тўхтаб тез-тез юра бошлади. Тўсатдан хаёлига кечқурун машина тўхтатиб, “Ака, минг сўм пулим бор, фалон жойга обориб қўйинг”, – деган бир-икки йигит келди. Ўзи ҳам ўшаларнинг бирига айланиб қолганини ҳис қилди.
“Такси тўхтатайми... Агар йўқ деса-чи... Аллоҳим, бу ҳам Сенинг ҳикматинг...”
Қўл кўтарди. Бир улов тўхтади.
–Ассалому алайкум, ака. Қаерга юряпсиз?
Таксист ҳайрон бўлди, буюртмачи бундай савол бермайди-ку!  Ҳабибуллоҳ буни сезди, ўзи берган саволдан кулгиси келди.
–Қаерга юриш керак?
–Чилонзор, Ал-Хоразмий мавзеси. Ака, узр, аммо ёнимда минг сўм пулим бор...
Таксист ўйланиб турди, кейин бўлмайди, эшикни ёп дегандек ишора қилди.
Ҳабибуллоҳ пиёда йўлга тушди.
“Аллоҳим, ибодатларимни чин дилдан қилмаяпман. Одамларни ранжитяпман. Бу менга жазоми?”
Атроф жимжит. Зоғ кўринмайди. Ҳатто, тиқ этган товуш йўқ. Ҳабибуллоҳ ғингший бошлади. Бу худди чақалоқнинг сут сўраган пайтдаги йиғлашига ўхшарди.
“Аллоҳим... Бир ўзим қолдим-а... Ҳеч ким йўқ. Биров бир пулга олмайди. Қара, қандай харобман. Агар Сен ёрдам бермасанг, қанчалар бечораман... Бандангга раҳм қилмайсанми? Шунчалик бечораманки, ҳеч нарсам йўқ... Фақат Сен борсан. Сен бўлганингдан кейин менда нима ғам бўлиши керак? Кечир, осийлик қилиб адашдим...”
Шунда Ҳабибуллоҳ кўчада қолиб кетишдан заррача хавфсирмаётганини сезди. Яна бир таксини тўхтатди. У ҳам минг сўмга рози бўлмади.
“Аллоҳим, менга тўхтамай ўтган икки таксистнинг ишига ривож бергин. Соғ қилгин. Муаммоларини ҳал қилгин. Фарзандларининг роҳатини кўргаз... Қандай ажойиб ҳикмат бу: энди мен ким ёрдамга муҳтож бўлса, унга ёрдам берганим бўлсин!”
Ҳабибуллоҳнинг қалби жўш урди. У ҳозироқ ким муҳтож бўлса, ўшанга бор имкони билан кўмаклашгиси, оғирини енгил қилгиси келарди. Яна икки улов уни рад этди. Совуқ кучайса-да, у йўлида пиёда давом этди. Бошқа иложи ҳам йўқ эди.
Навбатдаги уловни тўхтатиб, ҳайдовчининг юзига қаради: истарали. “Ҳа, бу рози бўлади!”
...Уловга ўтиргач, танасига иссиқ кириб, жони ҳузур қилди. Димоғига машина ичига ўрнашган тер ҳиди урилди. Аммо у бундан жирканмади. Юзлари офтобдан қорайган, қўллари ёрилган ҳайдовчига кўзининг қири билан назар солди:
“Аллоҳим, бунга шундай катта мукофот бергинки, унинг баҳосини ҳеч ким билмасин. Унга нима яхши бўлса, ўша яхшиликнинг ҳаммасини бер!”
Қалбидан шундай дуони ўтказиб, костюмининг кўкрак чўнтагиги солиб қўйган калитини ушлаб-ушлаб қўйиб, хотиржам тортди.

 Акром МАЛИК

29.03.15